MANTIĞIN TANIMI VE TÜMDENGELİMLE İLGİLİ SÖZLER
MANTIKTA MI KALACAĞIZ ?
Önermeden çıktık yola !... Önerme abimizden bir iyilik
isteyelim şimdi . Mantık benim işim mi diyenlere bir hediyem olsun bu şarkı
!...
Mantık , önermeleri içerecek kadar önemli midir ki acaba ?
Bu kadar lafazan girişten sonra konuya başlamak … İşte bir mesele !!!
Mantık , Arapça ‘ daki “ nutk ( nutuk ) “ kelimesiyle
ilgilidir . Bir de logos kelimesi var tabii ki … Nutk ; söylemek , konuşmak
anlamındadır . Logos ise Yunanca bir kelimedir ve akıl yürütme anlamına gelir .
Logos ile insanın aklı söz konusu edilir . Böylece mantık hem düşünme hem de
konuşma üzerine olan bir bilim olarak belirtilebilir .
Peki nedir önerme ? Önerme bir fikir bildiren ifadedir .
Örneğin “ Mustafa hasta durumdadır .” gibi bir ifade bir önermedir . Mantık da
bu tür ifadelerle ilgilenir .
Tümdengelim nedir peki ? Sonucun öncüllerden zorunlu
olarak çıktığı bir akıl yürütmedir . Öncül , ön önermelerdir . Sonuç ise
bunlara bağlı bir önermedir . Örneğin “ Bütün insanlar ölümlüdür . “ , “
Pisagor insandır . “ o halde “ Pisagor
ölümlüdür .” akıl yürütmesinde ilk ikisini öncül , diğerini sonuç olarak
adlandırmak mümkündür .
Tümdengelime geçerli bir örnek : “ Bütün kuşlar uçar .
Serçe bir kuştur . O halde serçe uçar . “
Mantıkta öncüllerin doğru olması ve sonucun bunlardan
zorunlu olarak çıkması gereklidir . Öncüllerin doğru olması bilim insanının
işidir . Mantıkçı ise ikinci durumla ilgilenir .
Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıkmasına “ geçerlilik
“ denir . Her geçerli akıl yürütme sonucun doğru olduğunu bildirmez . Sonucun
öncüllerden zorunlu olarak çıktığı , geçerli tek akıl yürütme demin de dediğim
gibi tümdengelimdir .
Geçersiz bir tümdengelim örneği : “ Bazı böcekler
kanatlıdır . Bütün kuşlar kanatlıdır . O halde bazı kuşlar böcektir . “
Tümdengelime “ dedüktif “ akıl yürütme de denilir .
Mantık , doğru düşünme ve konuşma bilgisi olarak
belirtilebilir .
Mantık , doğru ya da yanlış olabilen önermelerle ilgilenir
. Önerme de zaten bir doğruluk ya da yanlışlık değeri taşıyan bir ifadedir .
İlkumut Yayınları sağolsun ! 20. sayfasındaydım en son .
Güzel şeyler öğrenmişim , değil mi ?
29-Eki-09
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder